Browser fingerprint, bir kullanıcının web tarayıcısı ve cihazı üzerinden toplanan çeşitli yazılım ve donanım bilgileriyle oluşturulan ve benzersiz referans olan bir “parmak izi”dir. Bu yöntem, çerezlere ihtiyaç duymadan sizi tanımayı sağlayarak çevrimiçi takibi mümkün kılar.
Nasıl Çalışır?
JavaScript, HTTP başlıkları ve CSS aracılığıyla aşağıdaki bilgileri toplar:
- Tarayıcı türü ve sürümü
- İşletim sistemi ve versiyonu
- Ekran çözünürlüğü, zaman dilimi, klavye düzeni
- Kullanılan yazı tipleri, yüklü eklentiler
- Grafik işlemci (GPU), canvas çıktısı gibi detaylar
Bu veriler bir hash algoritması ile işlenerek tekil bir kimlik belirlenmesine olanak sağlar. Bu kimlik, çerez silinse bile korunur.
Canvas Fingerprinting Nedir?
Canvas fingerprinting, HTML5’teki canvas öğesini kullanarak grafikler üzerinden GPU/işletim sistemi farklarını yakalar. Bu yöntemle oluşturulan parmak izi, daha fazla ayırt ediciliğe sahiptir.
CSS Fingerprinting Nedir?
CSS fingerprinting, JavaScript yerine CSS medya sorguları ve stil farkları kullanılarak yapılan bir yöntemdir. Örneğin belirli yazı tipi varsa farklı stil, yoksa farklı stil uygulanarak kullanıcı tanımlanabilir.
Avantajlar & Dezavantajlar
Avantajlar ✅
- Çerez silinse dahi tanıma: Hash’ler çerezlerden bağımsızdır.
- Dolandırıcılığı önlemede kullanışlıdır: Bankalar, online mağazalar ve finansal siteler için ek güvenlik sağlar.
- Web deneyimini özelleştirme: Tekrar gelen kullanıcılar için ilgili içerik sunulabilir.
Dezavantajlar ⚠️
- Takip ve gizlilik kaygıları: Çerez engellemesi yaygınlaşınca şirketler bu yönteme yöneldi. Pek çok kişi bundan bilgisi olmadan izleniyor.
- Kullanıcılar editorlar, VPN’ler ve anti-fingerprinting tarayıcılar (Tor, Brave, Firefox gibi) kullanarak korunmak isteyebilir.
- GDPR gibi düzenlemelerde bilgilendirme ve onay gerekebilir.
Gizliliği Korumak İçin Ne Yapılabilir?
- Tor veya Brave gibi gizlilik odaklı tarayıcılar kullanmak
- Canvas koruması sağlayan eklentiler kullanmak
- CSS ve JS engelleyici eklentiler ile izleme kodlarını engellemek
- Standart ayarlarla “kalabalığın içinde kaybolmak”: Yaygın bir tarayıcı + sistem kombinasyonu gizliliği artırabilir
Sonuç
Browser fingerprinting, çerezlerin alternatifi olarak giderek yaygınlaşan, gelişmiş takip yöntemi olarak öne çıkıyor. Özellikle canvas ve CSS fingerprinting gibi tekniklerle çok güçlü hale geldi. Bazı durumlarda veri güvenliği açısından kullanılsa da, kullanıcı gizliliği açısından dikkatli yaklaşılması gerekiyor. Kullanıcılar, gizlilik araçları ve tarayıcılarla korunabilir.
