Doomscrolling, sosyal medya ya da haber platformlarında uzun süre boyunca negatif veya üzücü içerikler arasında sürekli şekilde gezinme halidir. Kullanıcılar ilk başta “bilmek istiyorum” düşüncesiyle başlasa da zamanla bu durum bir alışkanlığa dönüşebilir.
Bu terim 2020 yılında, özellikle COVID‑19 Pandemisi döneminde oldukça yaygınlaşmıştır. (Vikipedi)
Nedenleri
Doomscrolling davranışını doğuran başlıca faktörler şunlardır:
- Bilgi Açlığı & Belirsizlik: İnsanlar kriz zamanlarında ne olup bittiğini öğrenmek isterken, belirsizlik nedeniyle daha çok içerik tüketmeye yönelir. (DergiPark)
- Negatif Bilgiye Yönelim (Negativity Bias): Zihnimiz olumsuz olana daha yoğun tepki verir; bu da olumsuz haberlerin dikkat çekmesini sağlar.
- Sosyal Medya Algoritmaları: Platformlar kullanıcı dikkatini çekmek için benzer ve çoğunlukla duygusal içerikleri öne çıkarır; bu da döngüyü besler.
- Otomatikleşmiş Kullanım & Yorgunluk: Başlangıçta kısa süreli bir kontrol amacıyla açılan içerik, uzun süreli bir kaydırma alışkanlığına dönüşebilir. (biotech.ufl.edu)
Etkileri
Doomscrolling davranışının hem zihinsel hem de fiziksel olarak ciddi etkileri olabilir:
- Zihinsel Sağlık Üzerinde Etkiler: Artan kaygı, stres, karamsarlık hissi ve depresif duygu durumu riski ortaya çıkabilir. (Medical News Today)
- Fiziksel Sağlık Üzerinde Etkiler: Uzun süreli cihaz başında kalma, uyku bozuklukları, kas-eklem rahatsızlıkları gibi sonuçlar görülebilir.
- Algıda Bozulma: Dünyayı daha tehdit verici ya da kontrol edilemez hissetme eğilimi artabilir; bu da motivasyonu düşürebilir.
Çözüm Yolları
Doomscrolling alışkanlığından çıkmak için aşağıda adım adım uygulanabilir stratejiler yer alıyor:
- Ekran Süresine Sınır Koyun: Belirli saatlerde haber ya da sosyal medya kullanımınızı kısıtlayın.
- Bildirimleri Gözden Geçirin: Cihazınızdaki sürekli uyarılar dikkatinizi olumsuz içeriklere yönlendirebilir.
- Takip Ettiğiniz İçerikleri Değerlendirin: Olumsuz ya da dramatize edilmiş içerikleri daha az takip edin; denge için pozitif/ilham verici hesaplara yönelin.
- Dijital Mola Verin: Cihazınızı kısa süreliğine kapatın ya da başka bir aktiviteye yönelin (kitap, yürüyüş, hobi).
- Farkındalık Geliştirin: “Şu anda ne görüyorum? Bu içerik bana ne hissettiriyor?” gibi sorular sorun ve otomatik kaydırmayı kırın.
- Uygun Zamanlarda Haberleri Kontrol Edin: Örneğin sabah belli bir süre, sonra durun; gün boyunca sürekli yenilemekten kaçının.
- Profesyonel Destek Düşünün: Zihinsel sağlık üzerinde ciddi etkiler başladıysa bir uzman yardımı alın.
Sonuç olarak
Doomscrolling, modern dijital çağın gizli tuzaklarından biri olarak öne çıkıyor: bilgi arayışı ile zorlayıcı içerik döngüsü arasında kalmış bir alışkanlık. Ancak bu durum, bilinçli yaklaşımlar ve davranış değişimi ile yönetilebilir. Bilmeniz gerekenler şunlar:
- İçeriğinizi seçin, kontrolü elinizde tutun.
- Zihninizi ve bedeninizi olumsuz döngülere kaptırmaktan koruyun.
- Alternatif ve dengeleyici aktivitelerle kendinize destek olun.
